Abortion (1)
การแท้ง, การแท้งบุตร -การที่ตัวอ่อน หรือทารกในครรภ์ถูกขับออกมาก่อนตั้งครรภ์ได้ 28 สัปดาห์ -พบได้ประมาณ 10%-15% ของการตั้งครรภ์ มักเกิดในช่วงการตั้งครรภ์ได้ 4-20 สัปดาห์ -ถือเอาน้ำหนักของทารกต่ำกว่า 1, 000 กรัม การแท้งบุตร/ ทารกที่มีน้ำหนักไม่ถึง 1, 000 -กรณีการแท้งบุตร/ การใช้อายุครรภ์ต่ำกว่า 20 สัปดาห์ หรือน้ำหนักทารกไม่เกิน 500 กรัม เป็นเกณฑ์ ทั้งนี้ก็เพราะอัตราการเลี้ยงรอดสำหรับ ทารกที่หนัก 500 ถึง 1, 000 กรัมมีมากขึ้น -การคลอดก่อนกำหนด (immature delivery)/ ทารกหนัก 500 ถึง 999 กรัม ออกมายังมีชีวิตไม่เรียกว่าแท้ง
อาการ: -การแท้งบุตรโดยคุกคาม (threatened abortion) ในระยะแรก ที่ทารกหรือ ตัวอ่อน ยังมีชีวิตอยู่/ อาจมีอาการเลือดออกทางช่องคลอด เพียงเล็กน้อยร่วมกันปวดในท้องน้อย และปวดหลังเล็กน้อย หากผู้ป่วยได้นอนพักเต็มที่ 3-4 วัน เลือดอาจหยุดได้เอง และการตั้งครรภ์อาจดำเนินต่อไปได้เป็นปกติ -การแท้งบุตรโดยสมบูรณ์ (complete abortion)/ ตัวอ่อนเสียชีวิตลง ผู้มีอาการตกเลือดมาก ปวดบิดในท้องรุนแรงคล้ายคลอดบุตร และอาจเห็นก้อนชิ้นเนื้อของตัวอ่อนหลุดออกมา -การแท้งไม่สมบูรณ์(incomplete abortion) ตัวอ่อนและเศษรกหลุดออกมาได้หมด อาการตกเลือดจะค่อยๆหยุดลง และค่อยๆหายปวดท้อง แต่ถ้ายังมีเศษรกค้างอยู่ ผู้ป่วยก็จะยังคง มีอาการปวดท้องและตกเลือดต่อไป อาจต้องทำการขูดมดลูกเอาเศษรกที่ค้างออก ถ้าผู้ป่วยเสียเลือดมาก อาจมีอาการซีด หรือถึงกับมีภาวะช็อก
สาเหตุ: -สาเหตุ /หลายอย่าง เช่น มารดามีโรคประจำตัว (เช่น เบาหวาน) หรือโรคติดเชื้อต่าง ๆ (เช่น หัดเยอรมัน) การกระทบกระเทือน (เช่น หกล้ม), มดลูกมีความผิดปกติ (เช่น มีก้อนเนื้องอก การอักเสบ ความผิดปกติที่มีมาแต่กำเนิด), ตัวอ่อนหรือทารกในครรภ์ มีความผิดปกติ (เช่น พิการโดยกำเนิด การติดเชื้อจากมารดา), การตั้งใจกินยาขับ หรือให้คนทำแท้ง
การทำแท้ง เพื่อการรักษา (therapeutic abortion): -การมีครรภ์ที่เกิดจากาการข่มขืนกระทำชำเรา ในผู้เยาว์อายุต่ำกว่า 15 ปี -มารดาที่เป็นโรคจิตอยู่ก่อนหรือเกิดขึ้นขณะมีครรภ์ -การมีครรภ์ดำเนินต่อไปจะเป็นอันตรายร้ายแรงต่อชีวิต สุขภาพของมารดา เช่น ผู้ป่วยโรคมะเร็ง โรคเลือด โรคไตบางชนิด
การทำแท้งผิดกฏหมาย (criminal abortion): -คุมกำเนิดไม่ถูกต้อง ยังไม่พร้อมจะมีบุตร ไม่อยากได้บุตร อาจจะเป็นเพราะมีมากเกินพอ ฐานะไม่ดี สามีทิ้งขว้าง ยังไม่ได้แต่งงาน รักสนุกโดยไม่ป้องกัน
การแท้งบุตรที่เกิดขึ้นเอง (spontaneous abortion): -หญิงมีครรภ์ไม่มีความตั้งใจจะเอาออก ไม่ว่าจะโดยตนเองหรือผู้อื่น รวมทั้งโดยการกระทำของแพทย์ ถือเป็นความล้มเหลว ของการมีครรภ์ตามธรรมชาติ
อันตรายจากการทำแท้ง/อาการแทรกซ้อน: -ในรายที่ทำแท้งกันเองโดยใช้เครื่องมือหรือสารสกปรก ก็อาจติดเชื้ออักเสบ และอาจกลายเป็นโลหิตเป็นพิษถึงตายได้ การติดเชื้อกลายเป็นมดลูกอักเสบและอาจกลายเป็นหมันได้ถ้าเสียเลือด มากอาจเกิด ภาวะช็อกหรือโลหิตจาง
Abortion (2)
ภาวะแทรกซ้อน/3 ระยะ คือ
1. ภาวะที่เกิดทันที: -ปากมดลูกฉีกขาด พบบ่อยที่สุด หากการฉีกขาดจากการขยายปากมดลูกเคยขาดขึ้นไปถึงหลอดเลือดเลี้ยงมดลูกจนต้องตัดมดลูกออกไป -ภาวะเลือดออกจากมดลูก -มดลูกทะลุ -ตกเลือดภายในช่องท้อง หรืออาการของลำไส้ทะลุ จำเป็นต้องผ่าตัดแก้ไขอย่างรีบด่วนทุกกรณี -ภาวะโซเดียมสูงในเลือด วินิจฉัยยาก เพราะไม่มีอาการแสดงอะไร แม้แต่ระดับโซเดียมเกินกว่า 160 mEq/ลิตร -ภาวะเป็นพิษจากน้ำ/ ขนาดของ oxytocin ที่จะก่อให้เกิดภาวะนี้จะต้องสูงมากประมาณ 45 มิลลิยูนิต/นาที การขับถ่ายปัสสาวะโดยไตถูกต้านด้วยยานี้ ทำให้น้ำคั่งในร่างกาย -อันตรายจากยาสลบและยาชาเฉพาะที่ -ภาวะผิดปกติของการแข็งตัวของเลือด (coagulopathy) การใช้ oxytocin หรือ prostaglandins ร่วมกับการฉีดน้ำเกลือเข้มข้นจะพบอุบัติการของความผิดปกติของการแข็งตัวของเลือดสูง -Embolism/- อุดตันด้วยลิ่มเลือด - อุดตันด้วยฟองอากาศ
2. ภาวะที่เกิดล่า: -หลังทำแท้ง 3 ชั่วโมง จนถึง 28 วัน -ชิ้นส่วนของรกค้าง -การอักเสบติดเชื้อ เป็นสาเหตุสำคัญของการตายของมารดา
3. ภาวะที่เกิดในระยะหลัง ๆ /หลังทำแท้งแล้ว 28 วันขึ้นไป: ได้แก่ -การแท้งซ้ำ/ อุบัติการของการแท้งซ้ำในคนที่เคยทำแท้งสูงกว่าปกติ 3-9 เท่า -ผู้ที่เคยแท้งเองก็มีอุบัติการของการแท้งซ้ำสูงอยู่แล้ว -ภายหลังการขูดมดลูกอยู่เสมอ ทำให้เกิดภาวะโพรงมดลูกตีบตัน (uterine synerchiae) เป็นผลของการขูดมดลูกลึกเกินไปจนถึงชั้นกล้ามเนื้อ รวมทั้งจากการอักเสบติดเชื้อจากการแท้งด้วย -การมีครรภ์นอกมดลูก การทำแท้ง/ ทำให้ท่อนำไข่อักเสบ ตีบคดงอ และตัน
การรักษา: -กรณีที่สงสัยมีการอักเสบของมดลูกร่วมด้วย / เช่น มีไข้ มีตกขาวกลิ่นเหม็น / ให้ยาปฏิชีวนะ -กรณี เลือดออกไม่มาก ปวดท้องไม่มาก และยังไม่มีตัวอ่อนหลุดออกมาให้เห็น/ ให้ผู้ป่วยนอนพักบนเตียง 3-4 วัน อย่าทำงาน อาจให้ยา พาราเซตามอลแก้ปวด และให้กินยานอนหลับ เช่น ฟีโนบาร์บิทาล ถ้าเลือดหยุด และหายปวดท้อง ทารกก็มักจะมีชีวิตรอด และการตั้งครรภ์สามารถ ดำเนินต่อไปได้ -กรณีเลือดออกมาก/ ปวดท้องมากและมีตัวอ่อนหลุดออกมาให้เห็น/ มีการแท้งเกิดขึ้นแล้ว ควรส่งโรงพยาบาล เพื่อทำการ ขูดมดลูกเอาเศษรกออก ในรายที่ตกเลือดมากหรือมีภาวะช็อก ควรให้น้ำเกลือ แล้วรีบส่งโรงพยาบาล อาจต้องให้เลือด -กรณีมีตัวอ่อนหลุดออกมาแล้ว/ ผู้ป่วยหายปวดท้อง และเลือดออกน้อยลง ก็ให้ผู้ป่วยนอนพัก กรณีซีดให้ เฟอร์รัสซัลเฟต กรณียังมีเลือดออกอยู่เรื่อยๆ ให้ฉีด เมเทอร์จิน กรณียังมีเลือดออกมาก หรือมีภาวะช็อก ควรให้น้ำเกลือแล้วส่งโรงพยาบาลด่วน
การรักษา:
กรณีผู้ป่วยที่ให้ประวัติหรือพบหลักฐานหรือสงสัยจะทำแท้งผิดกฎหมาย: -เริ่มให้ยาปฏิชีวนะทันทีเพื่อป้องกันการอักเสบ -ถ้ามีอาการอักเสบติดเชื้อจะให้การรักษาเฉพาะ -โรงพยาบาลควรรับไว้รักษาทุกรายไม่ว่าจะแท้งครบ มีไข้หรือไม่มีไข้ -ให้การป้องกันเชื้อบาดทะยัก -ตรวจเพาะเชื้อจุลชีพจากปากมดลูกและโพรงมดลูกและเลือด -ภาวะไตวายเฉียบพลัน / จากการอักเสบติดเชื้อโดยเฉพาะเกิดตามหลัง septic shock หรือเป็นผลจาก toxin ของ Clostridium perfringens ยาในกลุ่ม aminoglycoside อาจมีผลทำให้ไตวายได้ จำเป็นต้องทำ dialysis
ข้อแนะนำ: -การทำแท้งกันเอง/อันตรายมาก เพราะอาจติดเชื้ออักเสบถึงตายได้ -คนที่เคยแท้งมาก่อน / อาจมีโอกาสแท้งได้ในครรภ์ต่อไป
