สุทธิชัย หยุ่น
ผู้เชี่ยวชาญที่รัฐ 'ใช้' กับที่รัฐ 'ไม่ใช้'
รัฐบาลไทยเราเห่อฝรั่งเป็นพักๆ และเห่อเฉพาะเมื่อฝรั่งคนนั้นพูดเรื่องที่รัฐบาลอยากฟัง และเข้าทางของผู้มีอำนาจเท่านั้น
ฝรั่งคนเดียวกันนั้น หากเริ่มพูดความจริง พูดสิ่งที่ควรจะพูด ไม่สนใจว่าคนว่าจ้างจะให้เงินเท่าไหร่ เมื่อนั้นฝรั่ง 'ผู้เชี่ยวชาญ' คนนั้นก็จะหมดสภาพของความเป็นผู้ที่รัฐบาลเชียร์ให้คนไทยเคารพนับถือทันที
เหมือน 'ทีดีอาร์ไอ' ของไทยเอง สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาเพื่อประเทศไทย หรือ Thailand Development Research Institute (TRDI) แห่งนี้ก็เสมือน 'ผู้เชี่ยวชาญ' ที่รัฐบาลเคยอ้างอิงเมื่อข้อมูลหรือความเห็นของนักวิจัยและนักวิชาการแห่งนี้ส่งเสริมประเด็นที่รัฐบาลอยากจะให้พูดแทนรัฐบาล
แต่เมื่อ TDRI เริ่มพูดอะไรเป็นอิสระของตนเอง หากวิจัยแล้วพบว่าจะต้องออกมาพูดจาคนละแนวทางกับรัฐบาลก็ต้องพูด เพราะนั่นเป็นหลักการและจริยธรรมของนักวิชาการที่ซื่อตรงต่อวิชาชีพของตนเองและสัตย์ซื่อต่อประชาชน รัฐบาลก็ทำตนเป็นปฏิปักษ์
นายกฯ ทักษิณ ชินวัตร เคยบอกว่าที่ TDRI ออกมาวิจารณ์นโยบายบางเรื่องนั้น อาจจะเป็นเพราะ 'รัฐบาลไม่ใช้สถาบันแห่งนี้'
แปลว่า ถ้ารัฐบาล 'ใช้' (คือว่าจ้างให้งานวิจัยทำ) TDRI จะมีจุดยืนที่รัฐบาลอยากให้มีกระนั้นหรือ?
ล่าสุด, เมื่อ ดร.ฉลองภพ สุสังกรกาญจน์, ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยแห่งนี้, ออกมาแสดงความเห็นเรื่อง mega projects อันหมายถึงการลงทุนประมาณ 1.7 ล้านล้านบาท โดยเตือนว่าในสภาพเศรษฐกิจที่กำลังมีปัญหาเช่นนี้ รัฐบาลน่าจะลดโครงการลงทุนมหาศาลอย่างนี้ลงมาสักครึ่งหนึ่ง
นายกฯ ตอบสวนกลับทันทีว่า 'รัฐบาลกับ TDRI คิดคนละสูตร' ซึ่งก็แปลว่า รัฐบาลไม่สนใจว่าสูตรที่ไม่ตรงกับของรัฐบาลนั้นเป็นเช่นไร จะเอาสูตรของตัวเองนี่แหละ ไม่ว่านักวิเคราะห์และวิชาการ 'ที่รัฐบาลไม่ได้ใช้' นั้น จะมีเหตุผลน่าฟังเพียงใดก็ตาม
กรณี 'ผู้เชี่ยวชาญฝรั่ง' ที่ว่านี้ ก็มีความละม้ายคล้ายกัน
จำได้ไหมว่าเมื่อไม่นานมานี้เอง รัฐบาลพยายามจะว่าจ้างนาย Michael Porter อาจารย์ผู้โด่งดังด้าน 'ความสามารถในการแข่งขัน' แห่งมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดมาเป็นที่ปรึกษาด้วยเงินกว่า 10 ล้านบาท เมื่อมีเสียงวิจารณ์ว่าทำไมต้องจ้างคนข้างนอกด้วยราคาแพงเช่นนั้น รัฐบาลก็ออกมาตอบโต้ว่า เพราะนี่เป็นการได้ความเห็นและข้อเสนอแนะอันมีคุณค่ายิ่ง
ลงท้ายก็ไปเอาเงินจากเอกชนไปจ้างแทน อาจารย์ Porter คนนี้ก็ทำงานวิจัยให้ ผลออกมานั้นรัฐบาลแสดงอาการตื่นเต้นมากกว่าคนไทยทั่วไป เพราะส่วนใหญ่เรารู้ของเราอยู่แล้วว่าปัญหาในเรื่องของความสามารถในการแข่งขันนั้นอยู่ที่ไหน ประเด็นอยู่ที่ว่ารัฐบาลจะทำจริงหรือเปล่าเท่านั้นเอง
ไม่ต้องให้ฝรั่งผู้เชี่ยวชาญคนไหนมาบอกเรา นักวิชาการบ้านเราก็มีความเก่งกาจสามารถ (และลึกซึ้งกว่า) พอที่จะทำการวิเคราะห์เช่นนั้นได้อยู่แล้ว
แต่เมื่อวันก่อน อาจารย์ Michael Porter คนนี้กลับมากรุงเทพฯ คราวนี้รัฐบาลไทยไม่ได้เอ่ยถึงด้วยความตื่นเต้น เพราะครั้งนี้รัฐบาลไม่ได้ 'ใช้' อาจารย์ฮาร์วาร์ดคนนี้ แต่เอกชนเชิญมาพูด และก็พูดหัวข้อเดิมนั่นแหละ
แต่ที่น่าสนใจก็คือว่า อาจารย์ Porter นั้น นอกจากจะพูดถึงความอ่อนแอของไทยเรื่อง 'ต้นทุนมนุษย์' และระดับเทคโนโลยีที่ยังต่ำ ทำให้แข่งขันกับคนอื่นยากแล้ว ก็ยังพูดเจาะลงไปถึงประเด็นเรื่อง 'ฉ้อราษฎร์บังหลวง' ที่เป็นปัญหาใหญ่ที่ทำให้ประเทศไทยล้าหลัง ไม่อาจจะแข่งขันกับประเทศอื่นได้อีกด้วย
หากรัฐบาลยังเห่อ Michael Porter อยู่อย่างที่เคยโฆษณาความเก่งกาจสามารถของแกอย่างเกรียวกราวมาก่อน ก็ควรจะต้องออกมาขานรับข้อเสนอเรื่องแก้ปัญหาคอร์รัปชันในประเทศ เพื่อเสริมสร้างความสามารถในการแข่งขันของประเทศอย่างกึกก้องเหมือนที่เคยผ่านมา
ผมเงี่ยหูฟังรายการ 'นายกฯ ทักษิณคุยกับประชาชน' มาหลายสัปดาห์แล้ว ไม่ยักได้ยินท่านแนะนำให้เราฟังฝรั่งผู้เชี่ยวชาญอย่างอาจารย์ Porter ที่ท่านเคยแสดงความชื่นชมเอาไว้อย่างเอิกเกริกเลย
หรือ Porter กลายเป็นนักวิชาการที่รัฐบาล 'ไม่ได้ใช้' เหมือน TDRI เข้าไปแล้ว?
