เหตุเกิดที่รถไฟฟ้าใต้ดิน

จากนิตยสารเนชั่นสุดสัปดาห์

เหตุเกิดที่รถไฟฟ้าใต้ดิน
เปิดบริการประชาชนยังไม่ครบปี 'รถไฟฟ้าใต้ดิน' สายแรกของเมืองไทย ก็สร้างปรากฏการณ์เขย่าขวัญผู้โดยสารกว่า 700 ชีวิต เมื่อรถไฟฟ้าสองขบวนเกิดชนกัน ด้วยความประมาทเลินเล่อของ 'คน' ไม่ใช่ 'ระบบ' ตามที่ผู้บริหารบริษัท รถไฟฟ้ากรุงเทพ จำกัด (มหาชน) หรือ BMCL แถลงหลังชั่วโมงระทึกขวัญ พ้นผ่านไป

โครงการรถไฟฟ้ามหานคร สายเฉลิมรัชมงคล (หัวลำโพง-บางซื่อ) ระยะทาง 20 กิโลเมตร ถือว่าเป็นรถไฟฟ้าใต้ดินที่ปลอดภัยที่สุดในโลก ใช้เวลาก่อสร้าง 7 ปี โดยเปิดบริการอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 3 กรกฎาคม 2547

ตั้งแต่ช่วงทดลองใช้บริการในช่วงกลางเดือนเมษายน 2547 จนถึงปัจจุบัน ก็มีเหตุอันทำให้ผู้โดยสารขวัญบินถึง 5 ครั้ง

15 เมษายน 2547 เวลา 11.30 น. ศูนย์วิทยุกองบังคับการตำรวจดับเพลิง รับแจ้งเหตุเกิดเหตุการณ์กลุ่มควันไฟพวยพุ่งออกมาจากสถานีรถไฟฟ้าใต้ดิน สถานีคลองเตย ซึ่งสร้างความตื่นตกใจแก่ผู้โดยสารจำนวนมากที่มาร่วมทดลองนั่งรถไฟฟ้าใต้ดินฟรี ต่างหนีออกมาจากสถานีอย่างโกลาหล

หลังจากนั้นทีมคณะผู้บริหารของรถไฟฟ้าใต้ดิน ร่วมแถลงข่าวว่า ขบวนรถไฟฟ้าที่วิ่งทดลองโดยสาร จากสถานีหัวลำโพง มุ่งหน้าสถานีคลองเตย ระบบห้ามล้อช่วย (Parking Brake) เกิดขัดข้อง จึงจำเป็นต้องหยุดรถเปลี่ยนถ่ายผู้โดยสารที่สถานีคลองเตยหลังจากเกิดเหตุขัดข้องขึ้น โดยทางศูนย์ควบคุมกลางได้ดำเนินการตามขั้นตอนที่ได้เตรียมการและผ่านการซักซ้อมมาแล้ว

ครั้งนั้น ประภัสร์ จงสงวน ผู้ว่าการรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย (รฟม.) ให้สัมภาษณ์หลังเกิดเหตุว่า ข้อขัดข้องครั้งนี้เกิดจากระบบเบรกมีปัญหาเพียงเล็กน้อย ไม่ใช่เรื่องน่าวิตก เป็นอาการของเบรกเสียดสีคล้ายๆ กับดึงเบรกมือค้างไว้ พอวิ่งไปจึงเกิดการเสียดสีกับล้อและการเบรก ทำให้มีกลิ่นไหม้ แต่ยืนยันว่าไม่มีกลุ่มควันออกมา และอยู่ระหว่างการแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นโดยให้บริษัทซีเมนส์ ซึ่งเป็นผู้ดูแลระบบเดินรถ ดำเนินการแก้ไข และคาดว่าจะไม่เกิดเหตุการณ์แบบนี้ขึ้นอีก

18 เมษายน 2547 เวลา 10.00 น. สถานีหัวลำโพงไม่สามารถเปิดให้บริการได้ตามกำหนดเวลาตอน 10.00 น. โดยเลื่อนเวลาวิ่งออกไปถึง 30 นาที ทำให้ประชาชนยืนรอใช้บริการเป็นจำนวนมาก และขณะเดียวกัน เจ้าหน้าที่ รฟม.ยังประกาศให้บริการสิ้นสุดแค่สถานีจตุจักรเท่านั้น โดยไม่อธิบายถึงสาเหตุดังกล่าว

เมื่อผ่านพ้นช่วงทดลองนั่งรถไฟฟ้าใต้ดินฟรีแล้ว แม้ว่าจะมีเหตุระทึกใจบ้าง ก็น่าเห็นใจ เพราะแค่ทดลองโดยสารคนจริงเท่านั้น และก็มาถึงช่วงเปิดบริการจริง แต่ไม่เป็นทางการ โดยเปิดให้ประชาชนนั่งรถไฟฟ้าใต้ดินราคาถูก 10 บาทตลอดสาย และที่เริ่มเปิดบริการเมื่อวันที่ 3 กรกฎาคม-12 สิงหาคม 2547

13 กรกฎาคม 2547 เกิดเหตุรางเดินรถขัดข้อง จากระบบป้องกันรถไฟอัตโนมัติ (Automatic Train Protect : ATP) มีผลต้องหยุดเดินรถทันที เวลา 12.30 น. บริษัท รถไฟฟ้ากรุงเทพ จำกัด (บีเอ็มซีแอล) ผู้ให้บริการรถไฟฟ้าใต้ดิน ได้ประกาศหยุดให้บริการเดินรถระหว่างช่วงสถานีกำแพงเพชรถึงบางซื่อเป็นเวลา 20 นาที ตั้งแต่เวลา 12.30-12.50 น. เนื่องจากรางเดินรถขัดข้อง แต่กว่าที่จะเปิดให้บริการได้ตามปกติ ก็กินเวลาถึง 30-40 นาที

โดยครั้งนี้ สมโพธิ ศรีภูมิ ผู้อำนวยการฝ่ายปฏิบัติการ บริษัท รถไฟฟ้ากรุงเทพ จำกัด (มหาชน) หรือบีเอ็มซีแอล ระบุสาเหตุที่ทำให้รถไฟฟ้าใต้ดินต้องหยุดให้บริการเดินรถชั่วขณะ เนื่องจากมีสิ่งผิดปกติเข้าไปในระบบราง ทำให้ระบบป้องกันรถไฟอัตโนมัติทำงาน จึงทำให้ขบวนรถไม่สามารถวิ่งผ่านไปได้ จึงจำเป็นต้องหยุดการเดินรถชั่วครู่ เพื่อเซ็ตระบบทำงานขึ้นมาใหม่

17 กรกฎาคม 2547 เวลา 19.00 น. สถานีสามย่าน และหัวลำโพง พบปัญหาระบบคอมพิวเตอร์ที่ควบคุมการเดินรถไฟฟ้าใต้ดินขัดข้อง ส่งผลให้รถไฟฟ้าใต้ดินไม่สามารถให้บริการได้ใน 2 สถานี คือ สถานีสามย่านและหัวลำโพง ส่วนอีก 16 สถานี สามารถใช้งานได้ตามปกติ

17 มกราคม 2548 เวลา 09.30 น. สถานีศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย รับแจ้งว่า เกิดอุบัติเหตุรถไฟฟ้าใต้ดินชนกันที่สถานีศูนย์วัฒนธรรมแห่งประเทศไทย ซึ่งมีผู้โดยสารเดินทางในขบวนกว่า 700 คน ได้รับบาดเจ็บกว่า 100 คน และสาเหตุเบื้องต้นน่าจะมาจากการขัดข้องของระบบการควบคุมของคอมพิวเตอร์ เป็นผลให้ขบวนรถซ่อมที่อยู่ในศูนย์ซ่อมบำรุงย่านพระราม 9 หลุดออกมาพุ่งชนขบวนรถไฟฟ้าใต้ดินอีกขบวนหนึ่งที่เพิ่งกำลังเคลื่อนตัวออกจากสถานีแห่งนี้

อุบัติเหตุหนล่าสุด น่าจะส่งผลกระทบถึงความมั่นใจของผู้ใช้บริการมากพอสมควร เพราะก่อนหน้านี้ก็มีผู้มาใช้รถไฟฟ้าใต้ดินน้อยอยู่แล้ว จนกระทั่งรัฐบาลได้มีนโยบายให้ รฟม. ร่วมมือกับบีเอ็มซีแอล ทดลองเก็บค่าโดยสารในอัตรา 10 บาท สำหรับ 3 สถานีแรก และ 15 บาทสำหรับการเดินทางมากกว่า 3 สถานีเป็นต้นไป เป็นเวลา 3 เดือน เพื่อจูงใจให้ประชาชนมาใช้บริการมากขึ้น

ผลปรากฏว่ามีผู้โดยสารเพิ่มขึ้น 25% หรือเพิ่มเป็น 1.8 แสนคนต่อวัน ซึ่งยังต่ำกว่าเป้าหมายที่ทางบีเอ็มซีแอลคาดหวังไว้

ฉะนั้นเฉพาะหน้านี้ ทางคณะผู้บริหารจึงต้องออกโรงชี้แจงเพื่อเรียกความมั่นใจของผู้ใช้บริการกลับคืนมา

"เท่าที่ทราบดูเหมือนจะเป็นเหตุผิดพลาดที่เกิดจากมนุษย์มากกว่าระบบ และจากประสบการณ์การทำงานด้านรถไฟฟ้าใต้ดินมา ยังไม่เคยเกิดปรากฏการณ์เช่นนี้ที่ไหนมาก่อน เรียกว่าเป็นกรณีที่ไม่น่าจะเป็นไปได้"

ฮอาร์ส ฟรานเซ่น ผู้อำนวยการโครงการรถไฟฟ้าใต้ดิน กลุ่มระบบขนส่ง บริษัท ซีเมนส์ จำกัด ผู้รับหน้าที่ติดตั้ง และบำรุงรักษาระบบโครงสร้างพื้นฐานไอทีทุกส่วน สำหรับโครงการรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย กล่าวย้ำประโยคข้างต้นระหว่างการแถลงข่าวหลังการประชุมเครียดของผู้เกี่ยวข้องทุกฝ่ายในโครงการดังกล่าว

พร้อมยกข้อมูลเชิงสถิติมายืนยันด้วยว่า โดยเฉลี่ยแล้วอัตราการเกิดอุบัติจากรถไฟฟ้าใต้ดิน จะอยู่ในระดับติดลบ 10-12% ซึ่งอาจเนื่องมาจากการเกิดไฟไหม้ ตกราง หรืออื่นๆ

อีกสองสัปดาห์นับจากนี้ไป เมื่อรถไฟฟ้าใต้ดินเปิดให้บริการอีกครั้ง ก็จะพิสูจน์ความเชื่อมั่นของผู้คน ว่ายังสนใจใช้บริการต่ออีกหรือไม่?